کوددهی درختان میوه

نحوه کوددهی به درختان میوه چگونه است؟ ایا از زمان مناسب برای کوددهی اطلاع دارید ؟ چگونه نیازهای کودی و تغذیه ای درختان میوه را تشخیص دهیم؟ آیا با روش های کوددهی درختان میوه آشنایی دارید؟ برای فراگیری کلیات کوددهی درختان میوه در ادامه با شهر گیاه همراه باشید.

بهترین زمان کود دهی درختان

دانستن زمان کوددهی در مورد درختان میوه بسیار مهم است. زیرا کوددهی در زمان نامناسب سبب وارد آمدن صدمات چشمگیری به درختان خواهد شد. در بعضی موارد کشاورزان و باغداران برای این که از سوختگی ریشه درختان جلوگیری کنند کود دهی آن ها را دیر تر انجام می‌دهند؛ اما باید بگوییم که این کار هم اشتباه است، اگر بهترین زمان کود دهی به درختان میوه، برای رفع نیاز درخت انتخاب نشود، ریشه درخت مجبور است از مواد غذایی ذخیره ای خود استفاده کند. در نتیجه کود دهی بعد از آن، تاثیری بر روی افزایش و بهتر شدن عملکرد رشد نخواهد داشت.

بهترین زمان کوددهی به درختان میوه ، فصل بهار دقیقا قبل از باز شدن شکوفه ها می باشد. یعنی زمانی که درختان چرخه رشد سالانه شان را آغاز کرده و بیشترین مصرف  مواد مغذی را دارا هستند. میتوان کوددهی را تا یک ماه پیش از این زمان نیز شروع کرد و اگر زمان مصرف ایده آل را از دست دادید و درختان شروع به شکوفه دادن کردند ، تا اوایل تیرماه نیز می توان این کار را ادامه داد.

اواخر تابستان و پاییز باید کوددهی را متوقف کرد. زیرا سرما سب وارد آمدن آسیب به درختان می شود. اگر به هردلیل قصد کوددهی به درختان را در این زمان دارید ، باید از کمپوست استفاده کنید. همچنین از مصرف هرگونه کود نیتروژنی مانند اوره در این زمان خودداری کنید.

چند نکته مهم که باید در کود دهی درختان به آن توجه شود:

هیچگاه نهال های تازه کشت شده در سال اول را کود ندهید؛ زیرا برخلاف تصور رایج نه تنها سبب سرعت بخشیدن به رشد نهال ها نمی شود ، بلکه از آنجا که این درختان کوچک و نوپا هستند و ریشه حساسی دارند، کود دهی به درختان منجر به سوختگی ریشه آن ها می‌شود. و لذا نه تنها کمکی به نهال نکرده اید بلکه زمینه را برای از بین رفتن آن فراهم کرده اید. به همین علت از کود دهی به نهال هایی که به تازگی کشت کرده اید خودداری کنید و بجای آن از کودهای آلی همراه با کمپوست یا مالچ استفاده کنید.  

بمنظور افزایش و سرعت بخشیدن به تشکیل میوه در محصولات باغی محلول پاشی عناصر اوره ، روی و بر (فروت ست ) در بهار پیش از باز شدن غنچه ها توصیه میگردد.

افزودن اوره به محلول سولفات آهن، سولفات منگنز، سولفات روی، سولفات مس و اسید بوریک هنگام محلول پاشی سبب افزایش کارایی این کودها می گردد.

مصرف کودهای محتوی بر در مناطق با خاک های شور توصیه نمی گردد.

محلول پاشی اگر در صبح یا عصر انجام گیرد موثرتر خواهد بود.

حرارت محیط هنگام محلول‌پاشی باید پایین تر از 29درجه سانتیگراد باشد.

بهتر است پس از محلول‌پاشی، آبیاری باغ و مزرعه انجام گیرد.

در هنگام ظهور گل و اوایل دوره تشکیل میوه نباید کودها را محلول پاشی کرد.

در هنگام محلول‌پاشی رطوبت نسبی هوا باید بالاتر از 70درصد باشد.

پی اچ محلولهای تهیه شده باید در محدوده بین 8-6 باشد.

زمانی که خاک بسیار خشک، یخ زده یا اشباع از آب باران است، از دادن کود خودداری کنید.

چه زمانی نیاز به کوددهی حس می شود؟

زمان مناسب کوددهی به درختان از اهمیت بالایی برخوردار است. کوددهی به درختان باید زمانی انجام شود که درختان به مواد مغذی و آلی نیاز دارند. اگر کود دهی زمانی انجام گیرد که خاک هیچ کمبودی از نظر عناصر غذایی موجود در کود ندارد، نه تنها به درخت کمکی نمی شود بلکه افزایش بیش از اندازه عناصر غذایی سبب سوختگی ریشه درختان می شود.

اگر درخت شما آسیب دیده یا دچار آفت شده و رشد ضعیفی دارد و یا مورد حمله ی آفات و بیماریها و یا انواع تنش ها قرار گرفته است، بیانگر این است که درخت مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی کند و لازم است که به آن کود داده شود. از دیگر نشانه ها می توان به کوچک شدن و رنگ پریده شدن برگ ها اشاره کرد. اضافه کردن کود به خاک درختی که رشد خوب دارد می تواند نسبت مواد مغذی مورد نیاز را از حد لازم فراتر ببرد و موجب رشد افراطی گیاه و ضعیف شدن تنه درخت شود. لذا قبل از اینکه به یک درخت میوه کود دهید، باید بررسی کنید که آیا این درخت به کود نیاز دارد یا نه. بنابراین باید ابتدا خاک درخت میوه را مورد تست و بررسی قرار دهیم. همچنین جهت دانستن آنکه آیا درختان میوه نیاز به کوددهی دارند یا خیر، ابتدا باید میزان رشد سالیانه آنها را اندازه گرفت. برای این منظور ابتدا حلقه رشد سال گذشته را در درخت پیدا کنید. حلقه ی رشد نقطه ای روی شاخه است که درخت فصل قبل از آن نقطه در سال قبل شروع به رشد کرده است. این قسمت نسبت به سایر نقاط شاخه دارای رنگ متفاوتی است. فاصله ی حلقه های رشد را تا انتهای شاخه در چند نقطه از درخت تکرار کرده و میانگین آن را بدست آورید که متوسط این مقدار معادل رشد سالانه ی فصل پیشین درخت می باشد. این عمل برای هر یک از درختان باید صورت پذیرد. حتی اگر چند درخت از یک رقم و یک سن را در اختیار داشته باشید، همگی ممکن است به یک میزان رشد نداشته باشند و لذا به میزان کود متفاوتی نیاز داشته باشند. توجه داشته باشید که اگر بیش از 20% از حجم سال گذشته درخت را هرس کرده اید، تا سال بعد از دادن کود به درخت خودداری کنید.

پس از اندازه گیری میزان رشد سالیانه ، اعداد بدست آمده را با ارقام مربوط به جدول رشد سالیانه مقایسه کنید. اگر میزان رشد درخت کمتر از رشد سالانه هدف باشد باید به درخت کود دهید و اگر این میزان بیشتر از میزان رشد سالانه هدف باشد نیازی به کوددهی نیست.

انتخاب کود مناسب

پس از تشخیص انکه درخت نیاز به کوددهی دارد، باید بدانید که چه کودی به تغذیه درختان شما کمک می کند. اغلب کودهای ارگانیک حاوی نیتروژن بالا تاثیر خوبی روی درختان میوه دارند. همچنین برخی از کودها مانند کود مخصوص درختان میوه به این منظور تولید شده اند.  برای اینکه بتوانید بدرستی به درختان کود بدهید، نیاز به کود متعادل کننده دارید. کود متعادل کننده، کودی است که دارای نسبت های مساوی نیتروژن و فسفر و پتاسیم است. این کود معمولا با نام N-P-K شناخته می شود.

بر روی بسته ی این کود، معمولا عبارت N-P-K درج شده است. همچنین ممکن است چیزی شبیه 10-10-10 یا 12-12-12 روی بسته ی کود نوشته شده باشد. این اعداد به این معنی هستند که این کود متعادل است و برای درختان میوه مناسب می باشد. همچنین می توانید از یک کود ارگانیک استفاده کنید. با شروع فصل دوم پس از کاشت، درختان میوه برگریز باید هر بهار با کود نیتروژن کوددهی شوند. این امر شاخ و برگ های سالم را تضمین می کند، درخت را تقویت می کند و کیفیت میوه را به حداکثر می رساند. نیتروژن را می توان به صورت آلی یا مصنوعی استفاده کرد. رایج ترین انواع کود نیتروژن مصنوعی سولفات آمونیوم، نیترات آمونیوم و اوره است.

جهت تغذیه درختان باید از محصولاتی استفاده کنید که علاوه بر ازت یا نیتروژن، حاوی مقادیر کافی از عناصر ماکرو و میکرو هستند. برای آنکه به طور دقیق متوجه شوید درخت شما به چه کودی نیاز دارد، باید خاک را آزمایش کنید. با داشتن نتیجه آزمایش به میزان فسفر، پتاسیم و سایر کودهای مورد نیاز پی برده و با توجه به نوع درخت و خاک و با بهره گیری از نظر متخصصان، نوع کود مناسب درخت، باغ یا باغچه خود را انتخاب کنید. کودهای تولید شده متعادل کنونی حاوی مقادیر مساوی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند که روی برچسب آنها نوشته شده و برای هر نوع درخت میوه ای مناسب هستند. درمیان درشت مغذی‌ها،  نیتروژن(N)، برای شاخه‌ها و برگ‌های سالم، فسفر(P)، برای سیستم ریشه‌ای قوی و فراوانی شکوفه و پتاسیم(K)، برای مقاومت پایدار در برابر بیماری‌ها و آفات هستند.

محاسبه میزان کود مصرفی

هیچگاه زیاد مصرف کردن کود، سبب نتیجه گیری بهتر نمی شود. با تشخیص آنکه درخت شما به کود نیاز دارد و انتخاب کود مناسب برای آن، باید مقدار مناسب از آن را برای هر درخت انتخاب کنید. برای دانستن میزان دقیق کود مصرفی باید به سن درخت و دستورالعمل ها توجه کرد تا از مصرف بیش از اندازه آنها اجتناب شود. زیرا درختان هرسال و بمیزان یکسان به کود نیاز ندارند و میزان کود مورد نیاز آنها بسته به عوامل مختلف از سالی به سال دیگر فرق می کند. لذا لازم است که میزان کود سالانه مورد نیاز درختان را در هر سال اندازه گرفت.

کوددهی زیاد موجب افزایش شاخه ها و برگ می گردد و نه افزایش میوه. حتی ممکن است که درختان بخاطر رشد سریع و زیاد ضعیف شوند و خطر شکسته شدن شاخه ها ، حیات درختان را با مشکل روبرو سازد. میزان کم کوددهی هم سبب کند شدن رشد درخت شده و درخت عملکرد مناسبی نخواهد داشت. ضمن آنکه درختان میوه ای که کود داده نشده اند و دارای خاک ضعیفی هم هستند ، دچار کمبود مواد غذایی شده و سلامتی شان کاهش یافته و مقاومتشان نسبت به آفات و بیماری ها و تنش ها کاهش می یابد. مقدار کودی که استفاده خواهید کرد به سن و اندازه‌ی درخت و همچنین درصد نیتروژن کود شما بستگی دارد. درختان به ازای هر تعداد سنی که دارند یا هر 5/2 سانتی‌متر افزایش قطر درخت (اندازه گیری سی سانتی‌متر بالاتر از سطح خاک محاسبه می‌شود) به ۴۰ گرم «نیتروژن خالص» نیاز دارند. حداکثر مقدار نیتروژنی که هر سال باید به درخت بدهید 453 گرم است. برای نمونه، اگر قطر درخت‌تان ۱۲ سانتی‌متر است (یا مثلاً پنج سال سن دارد)، عدد ۵ را در ۴۰ ضرب کنید که حاصل 200 خواهد بود و به این معنی است که درخت به ۲۰۰ گرم نیتروژن نیاز دارد، ولی ترکیبات کود فقط از نیتروژن تشکیل نشده اند. حروف NPK روی کود درصد نیتروژن در هر کیلوگرم را نشان می‌دهد، نه مقدار واقعی آن را. برای نمونه، اگر حرف N روی بسته بندی عدد ۷ را نشان می‌دهد (یعنی ۷٪ نیتروژن)، یعنی اینکه ۷۰ گرم نیتروژن در هر کیلو کود وجود دارد. لذا برای محاسبه‌ی مقدار کود لازم، مقدار نیتروژن لازم درخت را تقسیم بر عدد نیتروژن موجود در کود کنید. لذا اگر از یک کود با نسبت 10-10-10 استفاده می کنید، مقدار مجاز استفاده از این کود 45 گرم است. اگر از یک کود با نسبت 12-12-12 استفاده می کنید، مقدار مجاز آن 37 گرم است. اما اگر بیش از حد مجاز از کود استفاده کنید، رشد درخت میوه کاهش خواهد یافت. 

اگر طول درخت به هنگام کاشت 9/0 تا 8/1 متر باشد، می توانید برای چند سال از دادن کود به این درخت اجتناب کنید. بنابراین به جای کود دادن به این درخت می توانید برای از بین بردن علف های هرز و تنظیم میزان رطوبت خاک وقت بگذارید.

روش های کوددهی به درختان میوه

اغلب کوددهی به درختان و گیاهان به دو صورت خاکی و آبیاری انجام می شود؛ یعنی برخی از کودها به طور مستقیم روی خاک ریخته می شوند و برخی دیگر در آب آبیاری حل شده و به درخت داده می شوند. ریختن کود در نزدیکی تنه درخت می تواند به آن آسیب برساند. به این دلیل و برای  جذب بهتر کود توسط ریشه ها، 30سانتی متر از تنه درخت دور شوید و این کوددهی را تا دورترین نقطه ای که شاخه های درخت تا آنجا کشیده شده اند، ادامه دهید.

برای این منظور در این مساحت، دور درخت دایره ای بکشید و کوددهی را در این منطقه انجام دهید.

 روش دیگر کوددهی به درختان، کندن سوراخ های کوچک در اطراف درختان است. بویژه زمانی که خاک فشرده است که خود مانع رسیدن کود به ریشه ها می گردد. برای کوددهی به این روش باید حفره هایی را به عمق 15 سانتی متر حفر کنید و فاصله هر یک را از یکدیگر 25 الی 60 سانتی متر در نظر بگیرید. در نهایت کود مورد نظر را درون سوراخ ها بریزید. پس از پایان کوددهی، روی حفره ها را با لایه ای 3 سانتی متری از کود کمپوست بپوشانید و درخت را آبیاری کنید. در این روش رسیدن کود به ریشه های گیاه تضمین می شود؛ به خصوص زمانی که از کودهای با نیتروژن پایین همچون کودهای فسفره استفاده می شود.

روش چالکود از بهترین روش های کوددهی در باغات می باشد ؛ زیرا سبب می شود ریشه ها مواد غذایی مورد نظر خود را مستقیما از آن تامین کنند از روش پخش سطحی کود بمراتب بیشتر است. ضمن آنکه مواد درون چال کود تا چندین سال، در اختیار درختان باقی خواهد ماند.  برای این منظور در اواخر زمستان  و قبل از تورم جوانه ها در قسمت بیرونی یک سوم سایه انداز درختان ۴ تا ۶ چاله به عمق ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر و قطر۳۰ تا ۵۰ سانتی مترحفر می شود. کودهای توصیه شده را بر اساس آزمون خاک و توصیه های عمومی سازمان تحقیقات برای هر اصله درخت با کود دامی پوسیده مخلوط کرده و در چاله های حفر شده می ریزند. با لگد کوب کردن کود در داخل چاله تا حدی آن را بفشرده کرده و در صورت نشست ، مجدداً به آن کود اضافه کنید تا هم سطح خاک شود. هنگام آبیاری چاله ها از خیسی بیش از حد و خشکی توده کود دامی داخل چالکود بپرهیزید. در صورتی که از چاله ها به خوبی استفاده شود ایجاد آن یکبار برای چندین سال کافی خواهد بود. هر سال نشت کود در داخل چاله را با کود دامی جبران کنید.

توجه داشته باشید که هرگز کود نیتروژن را در چاله کاشت استفاده ننمایید زیرا ریشه های جدید را می سوزاند.  در عوض کودهای ازته را در زمان های توصیه شده می توان در ناحیه نصف بیرونی سایه انداز (محل آبخور) پاشیده و با نوک بیل زیر خاک برد.

منابع:

1. Fertility Fruit Trees. https://extension.oreganstate.edu
2. How to Fertilize Fruit Trees? https:// www. Wikihow.com
3. How to Fertilize Fruit Trees? https:// www. Growing.com
4. When and How to Fertilize your Fruit Trees? https:// www.fertilizerforless.com
5. Fertility Tree and Small Fruits in the Home Gardens. https://hortneus.extension.lastate.edu
6. When and How to Fertilize Your Fruit Trees? https://www.gulfagri.net