علت ضخیم شدن پوسته در مرکبات چیست

برای یک پرورش دهنده مرکبات، هیچ چیز نمی تواند خسته کننده تر از این باشد که در تمام فصل منتظر رسیدن یک لیمو، لیموترش، پرتقال یا سایر مرکبات باشد و بعد متوجه شود که میوه دارای پوست ضخیم است. پوسته ضخیم روی مرکبات به دلیل عدم تعادل مواد مغذی ایجاد می شود و معمولا  ناشی از نیتروژن بیش از حد یا فسفر بسیار کم است. از نظر فنی، این دو موضوع یکی هستند، زیرا نیتروژن بیش از حد بر مقدار فسفر گیاه تأثیر می گذارد و در نتیجه باعث کمبود فسفر می شود. نیتروژن و فسفر در رشد مرکبات بسیار تاثیر گزار هستند. نیتروژن مسئول رشد شاخ و برگ است و به درخت کمک می کند سرسبز به نظر برسد و بتواند از خورشید انرژی بگیرد. فسفر نیز  به گیاه در تشکیل گل و میوه کمک می کند. وقتی این دو ماده غذایی در تعادل باشند، درخت زیبا به نظر می رسد و میوه ها عالی می شوند. هر چند وقتی این دو از تعادل خارج شوند، مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. درختان مرکباتی که در خاکی که دارای نیتروژن بیش از حد است رشد می کنند، بسیار سالم به نظر می رسد، به جز این که شکوفه های بسیار کمی خواهند داشت و اگر شکوفه دهند، میوه خشک، با پالپ کم یا بدون پالپ و با پوسته تلخ و ضخیم خواهد بود. کمبود فسفر نیز تقریباً همان نتایج را ایجاد می کند، اما بسته به سطح نیتروژن، درخت ممکن است سرسبز به نظر نرسد. صرف نظر از این، پوست مرکبات تحت تاثیر فسفر بسیار کم ، ضخیم و میوه غیر قابل خوردن خواهد بود.

عدم تعادل و کمبود مواد مغذی نیز بر کیفیت مرکبات تأثیر منفی می گذارد. نیتروژن اضافی همراه با فسفر کم باعث بدشکل شدن میوه مرکبات، پوسته ضخیم و بافت خمیری بدون آب می شود. آب میوه نیز اسید بیشتری خواهد داشت. ساده ترین راه برای تثبیت نیتروژن بیش از حد و فسفر بسیار کم، افزودن فسفر به خاک است. این کار را می توان با یک کود غنی از فسفر یا پودر استخوان و سنگ فسفات که همگی غنی از فسفر هستند، انجام داد.

فسفر از عناصر ضروری برای در گیاهان است. این عنصر در فرآیندهای متابولیسم، تقسیم سلولی و رشد نقش دارد. درختان مرکبات نیز برای رشد ریشه و شکوفه دادن گلهایشان به فسفر نیاز دارند.

دلیل اینکه کمبود فسفر در باغات بسیار نادر است این است که فسفر در خاک غیر متحرک است، لذا از خاک شسته نشده و از خاک خارج نمی شود، بلکه درون خاک باقی مانده و درون آن انباشته می شود. بیشترین میزان فسفر در لایه بالایی خاک وجود دارد. صرفنظر از فسفر موجود در خاک، pH خاک نیز تعیین می کند که چه مقدار فسفر در دسترس گیاهان و درختان قرار گیرد. فسفر بیشتر در محدوده pH 6-7 موجود است که کمی اسیدی تا خنثی می باشد. وقتی خاک بیشتر از این میزان قلیایی یا اسیدی باشد، فسفر کمتر در دسترس گیاهان و ریشه درختان قرار می گیرد.در خاک های قلیایی، فسفر در ترکیبات کلسیمی تثبیت شده و در خاک های اسیدی، فسفر در ترکیبات آهن و آلومینیوم .  هنگامی که عنصر غذایی تثبیت می گردد از دسترس گیاهان و درختان خارج می شود.

لازم به ذکر است که بسیار نادر است که درختان مرکبات با فسفر کم در خاک مواجه شوند و علائم کمبود فسفر را نشان دهند. ولی در صورت کمبود، علائم کمبود فسفر هم در میوه و هم در برگ درختان ظاهر می شود. میوه دارای پوسته ضخیم خواهد شد و حتی امکان دارد که قبل از رسیدن ریزش پیدا کند. برگها کوچک و باریک، به رنگ سبز برنزی مات یا بنفش شده و به راحتی می ریزند. علائم ابتدا روی برگ های مسن تر ظاهر می شود. میزان گلدهی کاهش می یابد. البته کمبود گل و میوه بیشتر به دلیل کمبود پتاسیم رخ می دهد. وقتی میزان فسفر خاک کم باشد ، رشد مرکبات  نیز کاهش می یابد. علائم  ناشی از فسفر اضافی عبارتند از: میوه کوچکتر، پوسته نازک تر و درصد آب میوه بالاتر .گاهی نیز ممکن است مرکبات رسیده به رنگ سبز متمایل شوند. فسفر اضافی محصول را کاهش نمی دهد، اما توانایی درخت مرکبات برای جذب ریزمغذی های خاص کاهش می یابد، مانند دسترسی درخت به روی و جذب آهن . کمبود روی و آهن نیز خود منجر به ضعیف شدن و تغییر رنگ بافت های گیاهی می شود.

درختان مرکباتی که کود زیادی دریافت کرده باشند نیز میوه هایی با پوست کلفت تولید می کنند. اگر درختان مرکبات رشد زیادی داشته باشند و رنگ برگ ها سبز تیره باشد ,مقادیر کود توصیه شده را کاهش دهید.

ابعاد میوه با افزایش میزان پتاسیم زیاد می شود، اما میوه کم رنگ می شود.دادن پتاسیم به خاک های دچار کمبود، موجب افزایش دانه و ضخامت پوست و قسمت مرکزی میوه می شود. کمبود منیزیوم نیز موجب کاهش تولید , اندازه میوه و کم شدن تجمع رنگدانه بسمت کم رنگ شدن پرتقال می شود. همچنین کمبود شدید منگنز ممکن است اندازه و رنگ میوه را کاهش دهد.

اغلب، ایجاد پوست ضخیم در مرکبات ناشی از نیتروژن بیش از حد یا فسفر بسیار کم است. به بیان ساده، نیتروژن بیش از حد بر توانایی گیاه در جذب فسفر تأثیر می گذارد و در نتیجه باعث کمبود فسفر می شود (زمانی که یکی از این مواد کم و بیش وجود داشته باشد، دیگری نیز تحت تأثیر قرار می گیرد). هنگامی که نیتروژن بیش از حد و مقدار فسفر کم باشد، گیاه تقریباً همیشه میوه های کوچک با پوست ضخیم و آب بسیار کم می دهد.

همانگونه که اشاره شد پوست ضخیم در مرکبات به احتمال زیاد ناشی از عدم تعادل تغذیه ای در خاک است، چنانچه نیتروژن و پتاسیم باعث افزایش ضخامت پوست و فسفر سبب کاهش آن می شود.  لذا تعادل صحیح این سه ماده مغذی اصلی ضروری است. از این رو تغذیه مرکبات هر 6 تا 8 هفته یکبار، از ابتدای بهار تا شروع پاییز، با کود آلی متعادل، می باشد.

رفع مشکل

اثر کمبود فسفر در مرکبات زمانی بدتر می شود که از کود نیتروژن بیش از حد استفاده شود. راه حل ساده استفاده از کود متعادلی است که نسبت های مناسب نیتروژن و فسفر را داشته باشد. کودهای حاوی خون و استخوان  حاوی هر دوی این درشت مغذی‌ها هستند، اما پتاسیم (پتاس) ندارند، بنابراین اگر درختان مرکبات را با آن تغذیه می‌کنید، مقداری سولفات پتاس یا عصاره جلبک دریایی به آن اضافه کنید، که پتاسیم بالایی نیز دارد.

تغذیه بیش از حد درخت به همان اندازه بد است که تغذیه کم . زیرا هر دو شیوه باعث ایجاد مشکل در مرکبات  می شود.

منابع:

1. Why Citrus Fruit Get Thick Peels and Little Pulp? https://www.gardeningknowhow.com/edible/fruits/citrus/citrus-fruit-thick-rind.htm
2. Citrus Problems- Citrus Fruit Has Thick Peel and Hollow Core. https:// deepgreenpermaculture. Com
3. What Causes Thick or Thin Peels in Citrus Fruits? https:// obsessivenutritioncompulsive. worldpress. com
4. Managing Citrus Peel Thickness. https:// www. yara. us