دلایل ریزش برگ گیاهان آپارتمانی

آیا تابحال با ریزش برگ های گیاهان آپارتمانی خود مواجه شده اید؟ این مساله چه واکنشی را در شما برانگیخته است؟ آیاتوانسته اید علت را دریابید و راه حل مناسبی برای رفع آن پیدا کنید؟

 نوشته ذیل به سوالات فوق و بسیاری سوالات دیگر پاسخ می دهد.

ریزش و افتادن برگ گیاهان آپارتمانی مساله پیچیده ای است زیرا اغلب دلیل آن مبهم است و مشخص نیست و لذا نمی توان بطور دقیق نسبت به اصلاح شرایط موجود اقدام کرد. گاهی دلیل ریزش برگ ها ، قرار گرفتن گیاه در وضعیت نامطلوب می باشد.

هرچند در بسیاری از گیاهان، ریزش برگ ها بخشی از مراحل رشدی گیاه و یک پدیده کاملا طبیعی است. در بسیاری از گیاهان، برگ هایی که در قسمت پایینی گیاه قرار دارند، بتدریج می ریزند و این بخشی از چرخه زندگی طبیعی گیاه است.

بطور کلی عواملی همچون تغییرات فصلی و آب وهوایی، تناوب آبیاری، عدم تهویه مناسب وحرارت بالا، استرس یا شوک، وجود آلودگی ها، بیماری ها و آفات مختلف، نرسیدن نور کافی، آسیب فیزیکی، عدم تغذیه مناسب و یا سرمای زیاد در ریزش برگ ها موثرند.

اگر گیاهی به یکباره تعداد زیادی از برگ‌های سالم و سبز خود را از دست داد، ممکن است با یکی از مشکلات زیر مواجه شده باشد:

تغییرات فصلی و آب و هوایی:

فرقی نمی‌کند که گیاه در داخل فضای خانه باشد یا خارج از آن. زیرا حتی در فضای داخل خانه هم تغییرات فصل می‌تواند باعث تغییرات شدید در دمای هوا شود. به‌خصوص اگر گلدان‌ها را در جایی قرار داده باشید که در معرض گردش هوا قرار داشته باشند. لذا در این شرایط هم باید گیاه را برای تغییرات دما بر اثر تغییر فصل‌ها آماده کنید.

یکی از علت های ریزش برگ گیاهان آپارتمانی تغییرات فصلی و آب و هوایی است. هر برگی مانند گلهای گیاه، طول عمری دارد و باید پس از مدتی جای خود را به برگ های جدید بدهد.

برگ اکثر گیاهان در پاییز و زمستان شروع به ریختن می کنند که این کاملاً طبیعی است. البته گاهی گیاهان در فصل بهار هم دچار ریزش برگ می شوند. این موضوع تاحدی جای نگرانی ندارد. چه بسا همانطور که گیاه برگی را از دست می دهد از طرفی جوانه جدید می زند و دارای برگ جدید می شود.

تنش یا شوک

تنش عبارت است از تغییرات ناگهانی که در شرایط نگهداری گیاه به وجود می آید.

تنش یا استرس شایع ترین دلیل ریزش برگ ها بوده و درعین حال تشخیص دلیل آن بسیار پیچیده است. تنش اکثر اوقات به دلیل تغییر ناگهانی شرایط محیطی ایجاد می شود و اثرات آن بر روی گیاه به شکل های گوناگونی ظاهر می شود. ریزش برگ گیاهان آپارتمانی یکی از اثرات ایجاد شوک در گیاهان است. اما معمول ترین شوکی که می توان به گیاه وارد ساخت، تعویض ناگهانی و بی موقع گلدان آن می باشدکه می تواند ریزش برگ گیاهان آپارتمانی را به دنبال داشته باشد.

همچنین جابجایی گیاهان از فضای باز به داخل فضای آپارتمان در فصل سرما  باعث ایجاد تنش می شود. 

تنش هایی که بعلت تغییرات ناگهانی دما، رطوبت، نور و یا آبیاری ناصحیح صورت می گیرند، سبب بروز واکنش در گیاهان می گردند. مثلا گیاهان آپارتمانی که به تازگی خریداری شده اند ، گاهی به دلیل آنکه از شرایط ایده آل گلخانه به شرایط کمتر ایده آل خانه منتقل می گردند، اغلب دچار استرس می شوند. همین امر در مورد گیاهانی که گلدان آنها تعویض شده است هم صدق می کند.

در بیشتر موارد واکنش به استرس موقتی است و گیاه بتدریج خودش را با شرایط جدید وفق میدهد و سلامتی اش را باز می یابد. اما گاهی نیز هیچ کار موثری برای گیاهی که دچار شوک شده است، نمی توان انجام داد. لذا مثلا وقتی گیاهی را به فضای باز انتقال می دهید، اینکار را بتدریج انجام دهید. بدین صورت که گیاه را مدت زمان کوتاهی بیرون برده و سپس به داخل منتقل کنید و بتدریج مدت زمان بیرون ماندن آن را در فضای باز افزایش دهید تا جایی که گیاه با شرایط جدید خو بگیرد. در فصل پاییز نیز این عمل را با آوردن گیاه به داخل خانه در بازه های زمانی کوتاه انجام دهید تا گیاه بتدریج با شرایط داخل خانه سازگار شود.

عکس از اثر تنش خشکی بر گیاهان

رطوبت پایین

بسیاری از گیاهان آپارتمانی ، از گیاهان گرمسیری هستند و زمانی که در فضای بسته و تحت شرایط سرد وخشک آب و هوای زمستانی قرار می گیرند، با ریزش برگ ها از خود واکنش نشان می دهند. این امر واکنش طبیعی گیاه برای مقابله با کمبود رطوبت است و با چنین واکنشی گیاه سعی می کند تا با کم کردن تعداد برگ هایش از تبخیر رطوبت جلوگیری و آن را حفظ کند. هرچه تعداد برگ ها بیشتر باشد، گیاه به رطوبت بیشتری نیاز دارد.

از آنجاییکه شرایط خشک زمستانی بتدریج بوجود می آید ، این اتفاق تدریجا رخ می دهد و تفاوت آن با وقتی که گیاه دچار شوک می شود آنست که این تغییرات آب و هوایی بتدریج روی گیاه تاثیر می گذارند. قراردادن گلدان ها در سینی پر از سنگریزه که دایما مرطوب نگاه داشته می شود در بالا نگاه داشتن رطوبت گیاه مفید است. همچنین می توانید بطور منظم برگ ها را غبارپاشی کنید  تا از خشک شدن و ریزش آنها پیشگیری گردد.

آسیب فیزیکی

گیاهانی که در مکان های شلوغ و پر تردد نگهداری می شوند و امکان برخورد اشیاء و افراد با آنها زیاد است، ، گاهی بدون هیچگونه دلیل مشخصی شروع به ریزش می کنند. لمس کردن گیاه توسط کودکان و حیوانات خانگی هم می تواند سبب ریزش برگ های گیاهان آپارتمانی گردد.سعی کنید گیاهان را در مکان های خلوت تر نگهداری کنید و یا آنها را در ارتفاعی بگذارید که امکان برخورد با آنها کم باشد.

آفات و بیماری های گیاهان آپارتمانی

نور کم

یک فاکتور مهم برای ادامه رشد گیاه برخورداری از نور کافی است. اگر نور مناسبی به برگ های گیاه نرسد، پس از مدتی برگ ها زرد و خشک شده و در نهایت با پدیده ریزش برگ گیاهان آپارتمانی مواجه خواهیم شد. نور کم باعث می شود که گیاه نتواند تغذیه مناسبی بکند و مجبور شود برخی برگ های خود را از دست بدهد.

هرچه میزان روشنایی محیط کمتر باشد گیاه از حالت طبیعی رشد خود خارج شده و فتوسنتز و تنفس سلولی گیاه دچار اختلال می گردد. اگر گیاه شما در زمستان و همزمان با پایین آمدن میزان رطوبت دچار ریزش برگ شده است، ممکن است نور کافی دریافت نکرده باشد.

 در فصل زمستان، میزان نور خورشید کم است و نور به صورت غیرمستقیم می‌تابد. در این شرایط حتی گیاهانی که پشت پنجره‌ها قرار دارند هم در معرض نور غیر مستقیم می باشند. در این دوره بهتر است گیاهان را به مکانی که آفتاب‌گیرتر است انتقال دهید یا با استفاده از نورهای مصنوعی شرایطی فراهم کنید تا گیاهان نور بیشتری دریافت کنند.

در این زمان مکانی از خانه که در طول روز نور طبیعی بیشتری دریافت می‌کند بهترین مکان برای نگهداری گیاهان آپارتمانی در فصل زمستان است.

دمای کم یا زیاد

یکی دیگر از دلایل ریزش برگ ها ، سرمای زیاد محیط اطراف گیاه می باشد. بسیاری از گیاهان گرمسیری وقتی در معرض هوای سرد قرار می‌گیرند، برگ‌های سبز و سالم آن‌ها شروع به ریزش می‌کند. بیشتر گیاهان خانگی در بهترین حالت خود بین دمای 60 تا 75 درجه فارنهایت (15 تا 24 درجه سانتیگراد) رشد می کنند. برخی از گیاهان به دمای کمتر و برخی دیگر به دمای بیشتر نیاز دارند،که مناسب خانه ها و دفاتر هستند (زیرا فضای داخل منازل در این آستانه از دما قرار دارند).

لذا می بایست گیاهان آپارتمانی  را در جلو ی درب ورودی یا محوطه هایی که در معرض سوز و سرما هستند قرار نداد. همچنین از قرار دادن گیاهان در فصل تابستان روبروی باد مستقیم کولر باید اجتناب کرد.

درمقابل، هنگام روشن بودن وسایل حرارتی در پاییز و زمستان، اگر گیاه در معرض حرارت  مستقیم آن‌ها قرار گیرد، ممکن است به دلیل گرمای زیاد دچار ریزش برگ بشود. لذا گیاهان خود را از سرما و گرمای زیاد دور نگه دارید. تنظیم درجه حرارت محیط نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

حرارت بالای محیط نیز مشابه کمبود آب عمل کرده و سرعت تبخیر آب موجود در خاک را افزایش می دهد که نتیجه آن ریزش برگ گیاهان آپارتمانی خواهد بود. بخصوص در مواقعی که حرارت محیط بالا است، سرعت تبخیر آب موجود درخاک افزایش می یابد که نتیجه آن ریزش برگ های گیاهان خواهد بود.

آبیاری زیاد یا کمبود آب

حفظ میزان رطوبت لازم برای خاک گیاهان آپارتمانی کار دشواری به نظر می‌رسد. رطوبت بیش از حد خاک هم مانند خشکی بیش از حد خاک می‌تواند باعث ریزش برگ‌ها شود. بطور کلی تا زمانی که به اندازه‌ی دو سانتی‌متر از سطح بالای خاک گلدان خشک به نظر نرسیده است، به آن آب ندهید و زمانی هم که آب می‌دهید، گیاه را کاملاً سیراب کنید.

 بعضی از گیاهان آپارتمانی می‌توانند خشکی و بی‌آبی را برای مدتی تحمل کنند اما برخی دیگر از گیاهان در برابر خشک ماندن بسیار حساس هستند. لذا اگر قرار است برای مدت طولانی در منزل نباشید، حتما فکری به حال گیاهان آپارتمانی خود بکنید.

همچنین کم آبی و خشکی خاک نیز باعث زرد شدن گیاه می شود و ریشه ها نمی توانند مواد مورد نیاز خود را به دست بیاورند .در نتیجه بازهم گیاه مجبور می شود، برخی برگ های خود را برای حفظ آب از دست بدهد.

هر گیاهی با توجه به نوع و گونه ای که دارد و اینکه در چه شرایط آب و هوایی و محلی نگهداری می شود نیاز به آبیاری مشخصی دارد. آبیاری زیاد می تواند صدمات جدی به گیاه وارد کند چرا که باعث خفگی ریشه گیاه شده و جلوی تبادل هوا را می گیرد.

در نتیجه گیاه برای بهبود شرایط مجبور می شود تعدادی از برگ های خود را از دست بدهد. گیاهان بیشتر از آنکه از کمبود آبیاری رنج ببرند از آبیاری زیاد رنج میبرند. این امر گیاه را دچار عارضه هایی که خود را روی برگ نشان می دهد بروز می دهد و درنهایت باعث می شود گیاه برگ های خود را از دست بدهد.

گاهی آبیاری با توجه به نیاز آبی گیاه صورت می گیرد ولی بدلیل بسته شدن زهکش گلدان ،  خروجی آب به راحتی امکان پذیر نبوده و مانداب ایجاد شده سبب پوسیدگی ریشه و طوقه و درنهایت زردی برگ می گردد و در نهایت به ریزش آنها منجر می شود.

همچنین کم آبی و خشکی باعث می شود گیاه برای حفظ آب برخی از برگ های خود را از دست بدهد. با رعایت تناوب صحیح آبیاری هر گیاهی می توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد. ضمنا توجه داشته باشید که تا زمانی که سطح خاک گیاهتان خشک نشده است ، اقدام به آبیاری نکنید.

عکس از آبیاری بیش از حد گیاهان

عدم تهویه مناسب :

دلیل ریزش برگ در گیاهان می تواند نداشتن تهویه مناسب باشد. لازم است بدانیم گیاهان را باید با فاصله از یکدیگر و در فضای مناسب قرار داد تا جریان هوای آزاد در بین آنها برقرار باشد لذا باید با فاصله دهی بیشتر میان گیاهان از ریزش برگ در گیاه پیشگیری کرد. البته باید این موضوع را مد نظر داشت که همه ی گیاهان به طور طبیعی کمی ریزش برگ خواهند داشت و این پدیده به میزان کم بسیار عادی و حتی خوب نیز می باشد. اما اگر ریزش برگ ها شدت پیدا کند آنگاه باید دلیل آن را پیدا کرده و نسبت به یافتن راه حل اقدام نمود.

عدم کوددهی مناسب

تنش ها اغلب به این دلیل رخ می دهند که گیاه از بنیه قوی برخوردار نیست. لذا با تقویت گیاه ، تغییرات شرایط محیطی نمی توانند واکنش های شدید در گیاه ایجاد کنند.

اکثریت افراد توجهی به تغذیه گیاهان آپارتمانی ندارند. درحالیکه گیاهان آپارتمانی هم مانند درختان و گیاهان زراعی نیازمند تغذیه هستند. هیچ گیاهی بدون تغذیه رشد نمی کند. از آنجاییکه گیاهان آپارتمانی در فضای محدود گلدان قرار دارند، در مقایسه با گیاهان باغچه دسترسی کمتری به منابع کودی دارند.

بنابراین کوددهی دقیق و منظم به گیاهان آپارتمانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. بسته به نوع گیاه آپارتمانی ،نیازهای تغذیه ای گیاهان متفاوت می باشد. اگر برگ ها قبل از ریزش کم رنگ یا زرد شوند، ممکن است نشان دهنده آن باشد که گیاه به کود بیشتری نیاز دارد.

 هرگاه گیاه با کمبود مواد غذایی مواجه شود ، واکنش نشان می دهد که این واکنش می تواند تغییر رنگ برگ ها باشد. کوددهی در این مواقع می تواند در رفع مشکل موثر باشد.

گیاهان برای رشد به دو نوع ماده غذایی نیاز دارند: مواد غذایی ماکرو مانند کودهای NPK و مواد ریز مغذی مثل عناصر آهن، روی، منگنز، مس و بور. مواد غذایی ماکرو سبب رشد و نمو می گردند و مواد معدنی در کارکردهای اصلی گیاه و ایجاد مقاومت در گیاهان نسبت به تنش ها موثرند. لذا تقویت گیاه با تامین مواد غذایی مورد نیاز گیاه ، در جلوگیری از استرس بسیار اهمیت دارد.

علائم عمومی کمبود عناصر غذایی به شرح ذیل است:

کمبود نیتروژن به صورت زردی عمومی برگ ها ظاهر می شود. برگ‌های داخلی و قدیمی‌تر ابتدا زرد می‌شوند. سپس زرد شدن به سمت بیرون حرکت می کند و در نهایت به برگ های جوان نیز می رسد.

کمبود پتاسیم زمانی مشاهده می شود که لبه های برگ زرد روشن می شود، اما برگ داخلی سبز می ماند.

انواع کودهای NPK  میتوانند ایندسته از نیازهای گیاهان را به خوبی تامین نماید چرا که حاوی مقادیر متناسبی از نیتروژن فسفر و پتاسیم هستند و نسبت قابل توجهی از عناصر ریز مغذی را به همراه دارند.

کمبود منیزیم روی برگ ها به صورت لکه های زرد رنگ بین رگبرگ های برگ روی برگ های مسن نشان داده می شود. 

یکی از بهترین کودهای شناخته شده جهت تامین منیزیم، علاوه بر تمام کودهای NPK مذکور، کود سوسپانسیون کلسیم روی منیزیم هست که عنصر منیزیم را به شکل قابل جذبی در اختیار گیاه قرار می دهد.

کمبود آهن می‌تواند به صورت زردی بین رگبرگ‌های برگ ظاهر شود، اما ابتدا به برگ‌های جوان در بالای گیاه و نوک شاخه‌ها برخورد می‌کند.

عکس از کمبود آهن

کودهای کلات باعث جذب راحت تر آهن و سبب افزایش شادابی گیاهان می گردد.

منابع:

1. Why houseplants drop leaves-The university of Verment. https://pss.uvm.edu/leafdrop
2. My houseplant is dropping leaves. Gardeningknowhow.com
3. How to identify and fix leaf drop on houseplants. https://thespruce.com/gardening/plant problems
4. Why are my plant’s leaves fulling off.https://patchplants.com/care/why-plants-leaves?
5. Leaves falling off: What can cause leaf loss on a plant. https://www.gardeningknowhow.info