برهم کنش آب وکود

آب و حاصلخیزی در تولید محصولات و کمیت وکیفیت محصولات نقش مهمی دارند. وجود میزان کافی از عناصر غذایی در خاک یکی از شاخصه های حاصل خیزی می باشد. هر عنصر نقش خاصی درگیاه دارد که این اثر تحت تاثیر آب می تواند کم یا زیاد شود.

آبیاری زمین های کشاورزی نه تنها برای تامین آب مورد نیاز گیاه ضروری می باشد بلکه نقش موثری در حاصلخیزی خاک نیز دارد. نخست این که جذب عناصر غذایی به وسیله گیاه، بعد از حل شدن عناصر در آب صورت می گیرد. بنابراین حضور آب در خاک برای حرکت عناصر غذایی و جذب آنها درون گیاه ضروری می باشد. دوم این که مدیریت صحیح آبیاری رشد ریشه را بهبود می بخشد و این امکان را فراهم می کند تا ریشه خاک بیشتری برای جذب عناصر مورد نیاز گیاه در دسترس داشته باشد. افزوده بر این موارد  با کار برد صحیص آب می توان نمک های مضر را از منطقه ریشه دور کرد. همچنین آب در تشکیل ساختمان خاک و آزاد کردن برخی از عناصر غذایی از حالت غیر قابل جذب نقش دارد.

در شرایطی که آب به مقدار کافی در اختیار گیاه قرار گیرد و گیاه در تنش نباشد می توان با کوددهی به میزانی که فقط کمبود آن در گیاه برطرف شود باعث افزایش محصول می شود. مقدار عناصر مورد نیاز گیاه به عوامل زیادی از جمله خصوصیات خاک، واریته و گونه گیاه، شرایط اقلیمی و... بستگی دارد.

برهم کنش آب و کود در ایران در چند مورد مطالعه و برسی شده است. مثلا بال جونز و رضاییان چنین گزارش کرده اند که پاسخ گندم ( از لحاظ میزان تولید محصول) نسبت به مصرف کود نیتروژن در شرایط آبیاری کافی دو تا سه برابر پاسخ گیاه در شرایط محدودیت آب است. آنها همچنین در یافتند که در مورد گندم برهم کنش آب و نیتروژن بیشتر آب و فسفر می باشد. در این آزمایش ها با کم شدن مقدار آب، میزان حدکثر پاسخ گیاه به مصرف کودهای معدنی نیز به تدریج کاهش یافته است. بر این اساس مصرف کودهای نیتروژن و فسفر در شرایطی که آبیاری کم است باید کاهش یابد.

در عین حال شواهد حاکی از آن است که مصرف کود فسفر به ویژه در شرایط دیم، طول دوره رشد را کوتاه کرده بنابراین به گیاه کمک می کند تا از صدمات ناشی از کم آبی در اواخر فصل رشد در امان باشد. همچنین دانش نیا و رستگار در آزمایشی که در باغات مرکبات جهرم انجام دادند به این نتیجه رسیدند که مصرف مقدار مناسب از کود پتاسیم صدمات کاهش آب آبیاری به میزان 3000متر مکعب در هکتار را جبران می کند و تولید محصول پایین نمی آید.

بطور کلی می توان گفت که مدیریت صحیح مصرف کودهای معدنی در شرایط کم آبی صدمات احتمالی ناشی از کاهش آب آبیاری را کم کرده و در مجموع منجر به افزایش کارایی مصرف آب می شود. با این وجود باید در نظر داشت که در اثر آبیاری کم، مقدار مطلق تولید محصول در واحد سطح کاهش می یابد.