آموزش مقدماتی کاشت سبزیجات در خانه

کاشت سبزیجات و تولید محصول از گیاهان یک هنر است و مانند هر هنر دیگری نیاز به طراحی و استراتژی دارد و در عین حال نیازمند علم تولید محصول نیز می باشد. کاشت سبزیجات در خانه ضمن آنکه سبب صرفه جویی در صورتحساب های خرید مواد غذایی شما می گردد ، جنبه سرگرمی نیز دارد و در عین حال وضعیت هوا و محیط درون خانه را نیز بهبود می بخشد. کاشت سبزیجات در فضاهای محدود به طرق مختلف قابل انجام است:

1. باغبانی جعبه ای: یک نوع کشاورزی خرد می باشد که در آن یک واحد خانوادگی یا خانوار در تولید میوه ها و سبزیجات نقش دارند.
2. باغبانی عمودی: نوع خاصی از باغبانی است که برای فضاهای کوچک بویژه برای تزئین دیوار ها و سقف ها به شیوه های مختلف بکار می رود.
3. کشت هیدروپونیک: روشی برای تولید غذا است که با استفاده از محلول های مواد غذایی معدنی در آب  و بدون خاک انجام می گیرد.
4. اکواپونیک: یک سیستم زیستی ست که شامل تولید سبزیجات و گیاهان هیدروپونیک بر اساس ایجاد روابط همزیستی بین گیاهان و ماهی ها می باشد. در این نوع همزیستی از ضایعات مواد حاصل از پرورش ماهی جهت باروری بسترهای تولید هیدروپونیک استفاده می شود.

پیش از کاشت به آب و هوای منطقه ای که در آن زندگی می کنید توجه کنید چرا که می تواند فضای محیطی از خانه یا باغچه را که کاشت در آن صورت گرفته را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین باید به فتوپریودیسم که تغییرات رشد گیاه را در طول شب و روز بیان می کند توجه داشته باشید.

گیاهان متفاوت نیاز های نوری متفاوتی دارند. گیاهان از این نظر به سه دسته تقسیم می شوند: گیاهان روز بلند که در روزهای طولانی گل می دهند. گیاهان روز کوتاه که در روزهای کوتاه شروع به گل دهی می کنند و گیاهان بی تفاوت که تحت تاثیر طول روز قرار نمی گیرند.

هرچند این تقسیم بندی را می توان با استفاده از نور های مصنوعی مورد مداخله قرار داد. مثلا روشن بودن گلخانه در شب های بلند می تواند وضعیت روز بلند و شب کوتاه را در گیاهان ایجاد کند. لذا  اولین نکته برای پرورش سبزیجات در خانه، انتخاب مکان مناسب است.

حتی اگر باغ بزرگی در خانه شما وجود ندارد می‌توانید انواع سبزیجات را پرورش دهید؛ تنها کافیست یک مکان زیر کشت را انتخاب کنید و مشغول باغبانی شوید. 

مکانی که برای کاشت سبزی در باغچه انتخاب می‌کنید باید حداقل ۶ ساعت در روز از تابش مستقیم نور خورشید بهره‌مند باشد. اگر محوطه‌‌ای در باغچه شما همیشه در سایه قرار دارد، انواعی از سبزیجات را انتخاب کنید که به نور کمتری نیاز داشته باشند و در سایه بتوانند به خوبی رشد کنند.

 اگر فضا عامل محدود کننده برای کاشت سبزیجات و محصولتان باشد ، باید هر دو جنبه منظره و محصول را مورد توجه قرار دهید. طراحی بستر ممکن است بشکل گرد، مستطیل یا مربع شکل باشد. این امر با توجه به سایز گیاهان که دارای اندازه های متفاوتی هستند و رنگ گیاهان و نیز برقراری تعادل برای بهره گیری از نور خورشید، هوا و آب کافی صورت می گیرد. عوامل دیگری که در کاشت سبزیجات باید مد نظر قرار گیرد عبارتند از:

استفاده از کمپوست: که در آن از زباله های قهوه ای باغ که بصورت کمپوست درآمده اند استفاده می شود. کمپوست به خاک اضافه می شود تا حاصلخیزی خاک را افزایش دهد. واژه قهوه ای در کمپوست به این معنی است که مواد تشکیل دهنده کمپوست شامل اجزاء قهوه ای مانند کاه، خاک اره، برگ های علف های بریده شده و فضولات گیاهی یا مواد آلی که قهوه ای هستند می باشند. این مواد دارای نیتروژن کم و مقادیر زیادی کربن هستند. در مقابل کمپوست قهوه ای کمپوست سبز قرار دارد که شامل زباله های سبز رنگ باغچه و آشپزخانه می باشد. این مواد دارای نیتروژن زیاد و کربن کم می باشند.

آبیاری: هرگز نباید اجازه داد که خاک بستر بطور کامل خشک شود و گیاهان پژمرده شوند. هر گاه هوا گرم و خاک خشک شد شروع به آبیاری نمایید. در روزهای ابری و سرد زمستان بسیار کم آبیاری کرده و یا به هیچ وجه آبیاری نکنید. در مورد نشاء ها بهتر است که آبیاری را سنگین و با تعداد دفعات کمتر انجام دهید. چرا که آبیاری های سبک و با تعداد دفعات زیاد مساله انباشت نمک در خاک را پدید می آورند.

استفاده از آب سرد برای آبیاری ، رشد گیاهان را کم کرده و دمای خاک را نیز پایین می آورد. دمای مناسب خاک بستر کاشت گیاهان بین 18 تا 25 درجه سانتیگراد است. آبیاری باید صبح زود یا حداقل در ساعات 5-3 بعدازظهر انجام بگیرد. اگر هوا خیلی گرم نیست ، یک بار آبیاری هنگام صبح کافی است.

هر چه هوا گرمتر باشد، نیاز به آبیاری بیشتر خواهد بود. برای تشخیص آنکه آیا گیاهتان به آبیاری احتیاج دارد یا خیر ، خاک را باندازه یک بند انگشت با انگشت خود لمس کنید. اگر ذرات خاک خشک بود و از انگشتتان جدا شد، خاک نیاز به آبیاری دارد . اگر ذرات خاک دارای چسبندگی بود ند هنوز وقت آبیاری فراهم نرسیده است.

مدیریت یکپارچه آفات و بیماریها، وجین دستی و حذف گیاهان آلوده ، هرس برگ های پیر و گیاهان آلوده و کشت مخلوط و تناوب زراعی در مدیریت اولیه تولید محصول بسیار مهم است.  معمولا گیاهان دافع مانند پیاز ، سیر ، فلفل و گل همیشه بهار در میان گیاهان اصلی کاشته می شوند تا سبب دفع آفات شده و از انتشار آفات به سایر محصولات جلوگیری کنند. وجین گیاهان این امکان را فراهم می آورد که گیاهان مورد نظر بدون رقابت با سایر گیاهان غیر مثمر از مواد غذایی خاک و آب بهره ببینند.

نور خورشید در رشد محصولات بسیار مهم است و کاشت محصولات را تنها در زمان و مکان هایی که حداقل از 6 ساعت نور خورشید بهره مند باشند امکانپذیر می سازند. هر چند این مشکل را تا حدی می توان با استفاده از نورهای مصنوعی برطرف کرد. هنگام استفاده از این نورها باید توجه داشته باشید که مهم ترین رنگ های موجود در طیف نوری اشعه خورشید برای گیاهان ، نورهای قرمز و آبی هستند. گیاهان اغلب از نور سبز استفاده نمی کنند و در واقع این رنگی است که بیشتر گیاهان از خود ساطع می کنند و به همین دلیل برگ اکثر گیاهان سبز است.

خاک ایده آل برای کاشت اولا باید متخلخل باشد تا هوادهی لازم را برای ریشه های گیاه فراهم آورد و همچنین دارای زه کشی مناسب باشد تا خطر غرقابی شدن آب آبیاری و پوسیدگی های بعدی ریشه را به حداقل برساند.

خاک ایده آل مخلوطی از 4 قسمت لوم ، یک قسمت رس و یک قسمت کمپوست می باشد. هنگام کاشت ، فواصل کاشت را باید بگونه ای تنظم کرد که گیاهان خیلی نزدیک به هم نباشند. هر چه گیاهان به هم نزدیکتر باشند آهسته تر رشد خواهند کرد و برگ ها  اغلب زرد، کشیده و باریک خواهد شد.

این وضعیت در نواحی خیلی سرد که هوا اغلب ابری است هم دیده می شود. در انتخاب موقعیت مکانی برای کاشت سبزی در باغچه به خاک آن توجه داشته باشید. خاک باید زهکشی شده باشد و رطوبت کافی برای آن تامین شود. از پرورش انواع سبزیجات در خاک‌هایی که دارای کلوخه هستند یا در موقعیت‌هایی که وزش باد شدید بسیار اتفاق می‌افتد خودداری کنید. تمام این عوامل گیاهان شما را از بین می‌برند و همچنین ممکن است در گرده افشانی آن‌ها اختلال ایجاد کنند.

در پایان فصل برداشت ، گیاه و خاک گلدان را دور ریخته و از همان خاک برای بار دوم استفاده نکنید. استفاده حداقل از کود کشاورزی یا آفت‌کش‌ها کمک می‌کند گیاهان و سبزیجات رشد عادی خود را داشته باشند.

دمای مناسب: اگر دمای هوا به بیش از 33 درجه سانتیگراد برسد، رشد گیاهان کند شده و حتی در درختان میوه ممکن است سبب شود گلها پیش از تبدیل شدن به میوه بریزند. پایین بودن دمای خاک در گلخانه ها در فصل زمستان سبب کاهش جذب نیتروژن خاک شده و درنتیجه موجب تجمع نیتروژن در خاک می شود. لذا از مصرف کوهایی که دارای نیتروژن زیادی هستند در ماه های زمستان خودداری کنید. همچنین در مصرف سبزیجات برگی نظیر اسفناج ،کاهو و کلم  در این فصل که سطح بالایی از نیتروژن را در خود ذخیره می کنند و در نتیجه برای سلامت انسان مضر هستند، دقت لازم را بعمل آورید.

برای سبزیجات و صیفیجات بذر پاشی ردیفی یا پخش انجام می گیرد. هنگام کاشت خطی ، بذرها را بصورت ردیفی در بستر های بذری که قبلا آماده شده و در شیارهایی بعمق 1 تا 5/1 سانتیمتر و بفواصل ردیفی 5/1 تا 2 سانتیمتر و فواصل 5 سانتیمتری از هم در ردیف بکارید . اگر بذرها خیلی عمیق کاشته شوند ، جوانه ها باید انرژی زیادی را برای رسیدن به سطح خاک مصرف کنند . یک قانون کلی برای کاشت بذرها ، قرار دادن آنها در عمقی باندازه دو تا سه برابر عرض آنها می باشد. برای کاشت بذرها درون گلدان ، بذرها را بطور یکنواخت پخش کنید و روی آنها را با یک لایه خاک بپوشانید. بذرها را برای نگهداری در ظروف شیشه ای که به آنها یک قاشق چای خوری شیر خشک بمنظور جذب رطوبت اضافه شده قرار دهید. سطح روی این ظرف ها را برچسبی بزنید که مشخص کند چه چیزی را و در چه تاریخی در این ظرف ها نگاه داشته اید. بذرهای گیاهان مختلف را در ظروف جداگانه قرار دهید.

برداشت محصولات باید در ساعات خنک روز مانند اوایل صبح یا اواخر بعداز ظهر انجام شود و محصول برداشت شده را  باید در مکان های خنک و ساید دار نگاهداری کرد.

درمقابل آفتاب کامل که همه گیاهان برای رشد به آن نیاز دارند ، گرمای بیش از حد نیزمی تواند خاک را خشک کند و گیاهان را بسوزاند.

سبزیجات مناسب را برای کاشتن انتخاب کنید: به طور کلی انتخاب سبزیجات برای کاشت و پرورش در باغچه خانه به عوامل مختلفی بستگی دارد. سبزیجاتی را انتخاب کنید که زود بازده و پر ثمر باشند و به مراقبت شدید نیاز نداشته باشند. قبل از خرید بذر با یک مشاوره باغبانی در منطقه خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که کدام یک از سبزیجات برای باغچه خانه شما مناسب‌تر است. گزینه هایی را که برای کاشت سبزی در باغچه خانه به شما پیشنهاد می‌دهیم شامل گوجه فرنگی ، کدو حلوایی، کدوی سبز، کلم، فلفل دلمه ای، لوبیا سبز، چغندر ، هوج ، تربچه و سبزی خوردن می باشند.

نکته مهمی که کاشت سبزی در باغچه خانه را تحت تاثیر قرار می دهد انتخاب فصل مناسب برای کاشت بذر و پرورش محصولات است. برای گیاهانی که در تابستان به خوبی رشد می‌کنند، به طور مثال گوجه ‌فرنگی و کدو سبز، باید همین فصل را به باغبانی مشغول باشید. در مقابل، کاشت سبزی کاهو، کلم یا اسفناج برای فصل‌های سرد سال پیشنهاد می‌شود.

پرورش یک سبزی خاص در باغچه بسیار ساده‌تر از کاشت آن در مزرعه است. اما با یک برنامه‌ریزی صحیح می‌توان بیشتر از یک سبزی در باغچه کاشت. برای این منظور کافی است باغچه خود را قسمت‌بندی کنید. سبزیجاتی که در فصل سرد می‌کارید را در یک قسمت و برای بخش دیگر سبزیجات مخصوص فصل گرم را اختصاص دهید.

هر منطقه شرایط آب و هوایی خاص خود را برای کاشت محصولات دارد که در زمان کاشت سبزیجات در آن منطقه تاثیر می گذارد.  تقویم باغبانی به شما کمک می‌کند تا در ماه‌های خاصی از سال، سبزیجات خاصی را بکارید.  با یک برنامه‌ریزی دقیق می توان علاوه بر  سبزیجات،  گیاهان یا درختاان مختلف را در باغچه کوچک خود پرورش دهید.

پس از برداشت یک سری از سبزیجات از خاک باغچه، بهتر است به خاک استراحت بدهید و دوره بعدی کاشت را چند هفته بعد مجدداً آغاز کنید. این عمل سبب تقویت خاک باغچه شده و از بروز آفات و بیماری‌های گیاهی برای نسل دوم جلوگیری می‌کند.

برای کاشت سبزی در باغچه خانه یا می‌توانید بذر سبزیجات را بخرید و یا می‌توانید نشاء آماده تهیه کنید. برخی از سبزیجات، هم بذر و هم نشاء دارند. قبل از خرید با مشاور باغبانی صحبت کنید تا طبق نیاز شما گزینه مورد نظر را به شما بدهند.

منابع:

1. How to Grow Vegetables. https:// www. Gardenersworld.com
2. Vegetable Gardening for Beginners. https:// www. Almanac.com
3. The Easiest Vegetables to Grow in 10 Steps. https:// blog. Nationwide.com
4. Five Steps Guide to Growing at Home Vegetable Garden. https:// www.shondaland.com
5. Growing Vegetables at Home. https:// www. Theenglishgarden.co.uk